Gazi Üniversitesi tarihi Cumhuriyet dönemine kadar uzanan bir kaç üniversiteden birisidir. Cumhuriyetin ilanından hemen sonra Mustafa Kemal Atatürk ve arkadaşlarının girişimiyle bir enstitü kurulması kararlaştırılır. Bu karar 1926 yılında "Orta Muallim Mektebi ve Terbiye Enstitüsü" nün açılmasıyla sonuçlanır.
Enstitünün adı 1929 yılında "Gazi Orta Muallim Mektebi ve Terbiye Enstitüsü" olarak değiştirilir ve bu isimle uzun yıllar hizmet verir. 1976 yılında ise Gazi Eğitim Enstitüsü ismini alır.
1982 yılında 2809 sayılı kanunla bu kurum Gazi Üniversitesi'ne dönüştürülür. Aslında bu Cumhuriyetle başlayan geleneğin yeni isimle devamıdır.
Geleneğin oluşmasında Gazi Eğitim kadar kuruluşu 1935'e kadar giden Ankara Yüksek Teknik Öğretmen ve Ankara Kız Teknik Yüksek Öğretmen Okulları ile Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi büyük rol oynar.
Üniversite çatısı altına girdiğinde Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi zaten bir üniversite konumundaydı.
Akademi' ye bağlı olarak bugünkü İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesinin bütün bölümleri Tıp Fakültesi daha sonra da fakülte olacak olan Diş Hekimliği ve Eczacılık Yüksek Okulları ile ismi daha sonra İletişim Fakültesi olan Gazetecilik ve Halkla ilişkiler yüksek okulu eğitim ve öğretimini sürdürmekteydi.
Yine Ankara Devlet Mühendislik ve Mimarlık Akademisi de Gazi Üniversitesi çatısı altında yerini alır.
Kuruluşunda 9 fakülte 12 yüksek okul ve 4 enstitüyü bünyesinde barındıran üniversitede bu sayı daha sonra hızla artar.
Bugün kendisine bağlı olarak eğitim-öğretimini sürdüren 14 fakültesi 5 yüksek okulu 9 meslek yüksek okulu 35 araştırma merkezi ve 5 enstitüsü ile Gazi Üniversitesi adını aldığı Gazi Mustafa Kemal Atatürk'e yanaşır bir yüksek öğretim kurumu olma iddiasını devam ettirmektedir.
Üniversiteye bağlı olarak Eğitim Tıp Diş Hekimliği Eczacılık Mühendislik ve Mimarlık İktisadi ve idari Bilimler İletişim Fen Edebiyat Hukuk Güzel Sanatlar alanlarında eğitim verilmektedir.
Eğitim fakülteleri yönünden ülkemizin lideri olan Gazi Üniversitesi bünyesinde Endüstriyel Sanatlar Gazi Eğitim Mesleki Eğitim Teknik Eğitim Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültelerini barındırır.
Yurdun dört bir yanından üniversiteyi kazanarak gelen öğrenciler yanında Türk Cumhuriyetleri akraba ve topluluklarından gelen 1500'den fazla öğrencisi ile Gazi yurt dışından en çok öğrenci kabul eden üniversitedir. Açılan yüksek lisans ve doktora programlarına devam eden 5 binden fazla öğrencisi ile sadece kendisininkini değil diğer üniversitelerin öğretim elemanı ihtiyacını da karşılamaktadır.
Gazi Üniversitesi farklı kampuslarda eğitim-öğretimini sürdürmektedir. Ankara'da Beşevler Emek ve Maltepe olmak üzere üç ayrı kampusa sahip olan Gazi eğitim ve öğretime verdiği önemi gözler önüne serer.
50 bini aşan öğrenci sayısı ve 3000'ü geçen öğretim elemanı sayısı ile Gazi Üniversitesi öğrenci başına düşen öğretim elemanı sayısında dünya ortalamasını yakalayabilmiştir.
Eğitimden iletişime güzel sanatlardan mühendisliğe spordan ormancılığa tıptan eczacılığa diş hekimliğinden fen edebiyata iktisattan ilahiyata kadar bir çok fakültesiyle Gazi Türkiye'nin en büyük üniversitelerinden birisidir. 1982 yılında (Ankara] kurulan Gazi Üniversitesinde 9 Fakülte 12 Yüksekokul 4 Enstitü ile toplam 25 yüksek öğretim birimi bulunmakta idi. Su anda ise toplam 14 Fakülte 5 Yüksekokul 9 Meslek Yüksek Okulu ve 5 Enstitü ile toplam 33 yüksek öğretim birimi eğitim vermektedir.Bunun yani sıra bünyesinde 35 Araştırma Merkezi bulunmaktadır. Gazi Üniversitesi geniş Akademik Personel Kadrosu öğrencileri ve fiziksel kapasitesiyle Türkiye'nin en büyük Üniversitelerinden biridir.
Cumhuriyet’le Yaşıt Köklü Bir Üniversite
Cumhuriyet’le yaşıt köklü bir eğitim kurumu Gazi Üniversitesi. Bir ayağı 1924 yılında Ankara’da açılan Musiki Muallim Mektebi diğer ayağı ise 1926 yılında Konya’da açılan Orta Muallim Mektebi’dir.
1927 yılında Ankara’ya taşınır ve Gazi Erkek İlk Muallim Mektebi için yapılan günümüzde ise Gazi Üniversitesi Rektörlük binası olarak kullanılan binada Gazi Erkek İlk Muallim Mektebi ile birleşerek Orta Muallim Mektebi ve Gazi Terbiye Enstitüsü adını alırken Musiki Muallim Mektebi de Enstitü’ye bir bölüm olarak eklenir. Daha sonraki yıllarda Okul bünyesinde açılan pedagoji ve filoloji bölümleriyle kısa sürede öğretmen yetiştirmede ülkenin öncü ve önder bir eğitim kurumu olur.
Üniversitemiz Mimar Kemaleddin’inmükemmel projesi sonucunda ortaya çıkan o görkemli binada yaşama doğarken ne denli önemli bir misyon üstlendiğinin de farkındadır. Doğarken Cumhuriyetin kollarına onu da kollarında taşıyacaktır çağlar boyu ilerlerken çağdaşlık yolunda.
Gazi adı başa getirilerek 1929 yılında "Gazi Orta Muallim Mektebi ve Terbiye Enstitüsü" adını alan Okul 1976 yılında “Gazi Eğitim Enstitüsü” adıyla 1982 yılına dek yaşamına devam eder. 1982 yılı ise yeni bir dönüm noktası olur. Cumhuriyetle birlikte yaşama doğan o köklü kuruluş 1982 yılında görkemli bir üniversite olarak doğar Ankara’ya ve Gazi Üniversitesi adıyla yalnızca başkentin değil ülkenin en büyükleri arasındaki yerini alır.
Cumhuriyetin temel ilkeleri ve çağdaş anlayışla beslenen bu görkemli yapıt Ankara Yüksek Teknik Öğretmen Okulu Ankara Kız Teknik Yüksek Öğretmen Okulu Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Ankara Devlet Mühendislik ve Mimarlık Akademisi Tıp Fakültesi Basın Yayın Yüksekokulu gibi Türkiye’nin seçkin okullarını da bünyesine alarak öncü bir bilim ve eğitim merkezi niteliğine bürünerek sürdürür büyümeyi.
Gazi Üniversitesinde bugün 14 fakülte 4 yüksekokul 10 meslek yüksekokulu 6 enstitü ve 37 araştırma merkezi bulunmaktadır. Yaklaşık 58.000 öğrenciye 3849 akademik personeli ile her seviyede yüksek öğrenim vermektedir. Eğitim dili ağırlıklı olarak Türkçe olmasına karşın Tıp İktisadi ve İdari Bilimler Mühendislik- Mimarlık ve Eğitim fakültelerinde zorunlu bir yıllık ingilizce hazırlık programları vardır ve derslerin üçte biri İngilizce’dir. Böylece üniversitemiz 80 yıla ulaşan uzun ve köklü geçmişi çağdaş ve laik bilim anlayışı kültürel ve düşünsel boyuttaki nitelikleri ile deneyimin dinamizmle sentezlendiği bir kurum olma özelliğini sürdürmektedir.